İspanya İç Savaşı'nda Fas Sorunu'nu görmezden gelemeyen bir devrimci: Pierre Besnard

İber Yarımadası'nda Devrim ve İç Savaş- 3

1930'lu yıllarda The International Workers' Association'ın (Uluslararası İşçi Birliği) Genel sekreterliğini yapan Fransız sendikacı, daha doğru tabirle Anarko-Sendikalist. 

CNT'nin de üyesi olduğu birliğin İspanya'da yaşanan devrimci süreci incelemek üzere İspanya'ya gönderdiği Besnard, anarşistlere Paris komünarlarının düştüğü hatayı düşmemeleri ve para ihtiyacı için Ulusal Hazineden yararlanmaları tavsiyelerinde bulunur. 

Besnard'ın bu önerisinin yanında asıl dikkate alınması gereken ancak sosyalist ve anarşistlerce de sümen altı edilen çok önemli bir tespiti daha vardır: 

Olası bir İspanya Devrimi'ni gerçekleştirecek öneri listesinde, Portekiz'de ve Fas'ta da bir ayaklanma yapılması teklifi vardır.

General Franco'nun görev yaptığı ve İspanya'nın sömürgelerinden biri olan Fas'ta ve Franco'yu açıkça desteklediğini açıklayan Salazar diktatörlüğünün yönettiği Portekiz'de başlatılacak ayaklanmaların faşistleri arkadan vuracağını üstüne basa basa anarşist ve sosyalist dostlarına söylemesine rağmen pek de sıcak karşılanmayan önerileri ile birlikte İspanya'dan umutsuzca ayrılmıştır. 

Kendi ülkelerinde devrimci bir durum yaratmak için varını yoğunu ortaya koyan İspanya'daki anarşistler ve sosyalistler, kısa bir süre de olsa iktidarda bulunmalarına rağmen, kendi sömürgeleri olan Fas sorunu ile ilgilenmemişler ve Fas'ın kendi kaderini tayin hakkını açıkça görmezden gelmişlerdir. Fas'ın bu durumunu gören Franco, Fas sorununu Cumhuriyetçilere karşı bir silaha dönüştürmüş ve Cumhuriyetçileri Fas'tan getirdiği Faslılarla dize getirmiştir.

Fas sorunu, sadece o dönemin sosyalistlerinin ve anarşistlerinin değil, İspanya İç Savaşı ile ilgili yazan, çizen ve iki kelam eden herkesin atladığı ulusal bir meseledir. İspanya İç Savaşı gündeme geldiğinde, sadece Franco'nun Fas'tan getirdiği askerler meselesi ile Fas konusuna değinilir ve Fas sorunu da bir çok ulusal sorun gibi görmezden gelinir. Franco'nun devrimcilere karşı kullandığı Faslılar İspanya İç Savaşı'nda önemli bir yer edinmesine rağmen Franco'nun katliam emirlerini sadece Faslıların uyguladığı yanılgısı da hakim görüşlerden birisidir. İspanya Devrimi ve İç Savaşı ile ilgili önemli kaynaklardan biri olan "Libertarias" filminde bile, devrimcileri katleden, boğazını kesen, onlara tecavüz eden sadece Faslılarmış gibi gösterilir.
Besnard'ın Fas Sorunu'na yaklaşımı, bütün sömürgeci ülkelerdeki ulusal meselelere ışık tutacak öneriler barındırıyor. Bir başka ulusu boyunduruğu altında tutarak, onun toprağını işgal ederek sömürgeci konumunda olan bir ülkede gerçekleştirilecek bir demokrasi mücadelesi, ezilen ulusun kurtuluş taleplerini de içermiyorsa başarısız olmaya mahkûmdur. Marx'ın da "Bir başkasını ezen ulus özgür olamaz" şeklinde özetlediği bu yaklaşım; İngiltere'deki demokrasi sorunu ile İrlanda'nın ulusal sorununun, Türkiye işçi sınıfının kurtuluşu ile Kürt sorununun birlikte ele alınmasını gerektiğinin ipuçlarını sunar. Tıpkı Fas Sorunu'nu, Bask, Katalonya ulusal sorunlarını çözemeyen İspanyol devrimcilerinin kendi ülkelerinde devrimi gerçekleştirememesi gibi.    
Besnard, İspanya İç Savaşı ile ilgili uygulanmayan fikirleriyle hafızalarda yer edinmesi gereken bir figür olarak hatırlanmayı hak ediyor.  

Besnard'ın ayrıca 1938 yılında yayınlanmış ve henüz Türkçe'ye çevrilmemiş "L'éthique Du Syndicalisme" adlı bir kitabı vardır.

Yoldaş Pançuni(2012)